Aneksja Moraw przez Węgry dała impuls do działania innym państwom
słowiańskim. Czesi w 896 oderwali się od Moraw jako pierwsi. Posłowie
czeskich plemion na sejmie Rzeszy złożyli obietnicę wierności
wschodnio-frankijskiemu władcy Arnulfowi.
Pierwszym księciem Czech był panujący do 889 lub 890 r. Borzywój I z
rodu Przemyślidów. Przemyślidzi zdominowali inne rody napotykając na
opór jedynie ze strony rodu Sławnikowiczów w libickim państewku
Zliczan. Borzywój uznawał zwierzchność Świętopełka. Po jego śmierci
również król Arnulf potwierdził zwierzchnictwo władzy Państwa
Wielkomorawskiego nad czeskimi plemionami.
Po 907 roku do 915 panuje Spitygniew I - syn Borzywoja. Przypisuje mu
się założenie dwóch praskich kościołów. Od 915 przez 6 lat władał
Czechami Wratysław I, brat Spitygniewa. Jego polityka zmierzała do
ograniczenia wpływów z terenów Rzeszy Niemieckiej, gdzie 919 roku
rozpoczęła się konsolidacja państwa przez Henryka I. Wratysław zawarł
małżeństwo z Drahomirą., z wieleckiego plemienia Stodoran, chcąc
polepszyć stosunki z Słowianami Połabskimi. W czasie rządów tego
księcia udawało się z powodzeniem odpierać najazdy węgierskie.
Śmierć Wratysława otwierała drogę do władzy dwóm stronnictwom:
Drahomiry oraz Ludmiły - wdowy po Borzywoju. Drahomira zapobiegliwie
wydała rozkaz zamordowania Ludmiły i sama przez trzy lata pełniła rządy
w imieniu nieletniego Wacława, uznanego za księcia jeszcze podczas
życia ojca. Od 924 do 935 trwają rządy Wacława urodzonego około 907
roku. Jego głównym priorytetem polityki stało się szerzenie
chrześcijaństwa. Kazał zbudować romański kościół (rotunda św. Wita),
przeniósł też do Pragi zwłoki Ludmiły, później kanonizowanej,
występującej w literaturze jako święta. Roku 929 Henryk I, zawzięty
pogromca Słowian Połabskich najechał Czechy i pokonał Wacława. Władca
Czech zobowiązał się do płacenia trybutu. Sześć lat później zamordowany
został przez swojego brata - Bolesława I. Nie wiadomo co było przyczyną
tego kroku, lecz jeśli nie wiadomo o co chodzi, to chodzi o pieniądze,
a w tym przypadku o trybut i być może zbytnie opłacanie się Kościołowi.
Wacław umocnił pozycję Przemyślidów a wokół jego osoby wyrósł kult,
powstało mnóstwo legend na temat rzekomych czynów religijnego władcy,
tak że w końcu obwołano go patronem Czech. Świątynia św. Wita, gdzie
przeniesiono ciało Wacława stała się miejscem jego kultu. Samo nasuwa
się skojarzenie z pewnym polskim epizodem.
Rządy Bolesława I (935-972) wyróżniają się czternastoletnią wojną z
Rzeszą Niemiecką. Bolesław nie został w niej pokonany, jednak
wycieńczony walką musiał uznać zwierzchność Ottona I w 950 r. Czesi
byli wiernymi sojusznikami. Kiedy w 954 r. podnieśli bunt Obodrzyce i
Wieleci współdziałali z wojskami Rzeszy w tłumieniu go, mieli także
niemały udział w pokonaniu Węgrów w sławnej bitwie nad rzeką Lech
(955). Czechy łączyła z Ottonem I luźna zależność trybutarna, Otto nie
ingerował w sprawy wewnętrzne kraju. Córka Bolesława - Dąbrowa w 965
została wydana za polskiego księcia Mieszka I. Rok później Polska
przyjęła chrzest z Rzymu za pośrednictwem Czech.
Kolejny władca czeski Bolesław II (972-999), syn Bolesława I zasłynął
przede wszystkim z unieszkodliwienia rodziny Sławnikowiczów, której
wpływów Przemyślidzi mogli się obawiać. Stało się to w 995 roku poprzez
napad zbrojny na ich główną siedzibę - zamek w Libicy nad Cydliną -
wymordowano członków rodu a zamek zrównano z ziemią. Dzięki temu kraj
został całkowicie zjednoczony, a w ręku Przemyślidów znalazła się
nieograniczona władza. W roku 973 założono biskupstwo w Pradze,
powstały pierwsze klasztory. W tym czasie pogorszyły się stosunki
polsko-czeskie. W latach 80 IX w. Polacy zajmują Śląsk. Latem 990 roku
doszło do kolejnej wojny polsko-czeskiej, Polaków wspomagały cztery
hufce ciężkozbrojne rycerzy niemieckich, Czesi z kolei sprzymierzyli
się z Wieletami. W tej wojnie Polska trwale zdobyła dawny kraj Wiślan.
Książę Mieszko I zmarł w 992 roku, nie poprawiło to jednak stosunków
polsko-czeskich.
Pod koniec X w, w dziejach Czech i Polski zapisała się postać
męczennika - św. Wojciecha. Wojciech pochodził z rodu Sławnikowiczów,
znajdującego się w opozycji do Przemyślidów, o czym była już mowa
wcześniej. Ród ten był poczęty z południowej Polski, prawdopodobnie z
Chorwatów. W 968 r. Wojciech skończył urzędowanie jako biskup praski,
postanawiając w klasztorze na Monte Cassino zrzec się godności i zostać
zakonnikiem. Był przeciwieństwem ówczesnych zakonników, najchętniej
odgrodziłby się od ludzi żyjąc w ascezie, zgodnie z najlepszymi
ideałami średniowiecza. W roku 995 wymordowano całą jego rodzinę, wtedy
też papież postawił mu warunek: powrót na biskupstwo praskie lub misja
wśród pogan. Powrót do Pragi z wiadomych względów nie wchodził w grę,
więc Wojciech przybył do Polski dopomóc w chrystianizacji bałtyjskich
Prusów. Bolesław Chrobry przyjął go chętnie, podobnie jak po masakrze
libickiej jego brata Sobiebora. Wraz z innym bratem - Gaudentym, jak
chcą kroniki, dokonał masowego chrztu w Gdańsku, później zaś rozpoczął
misję w Prusach. Odesłał zbrojnych, głosił wiarę, jednak nie na długo.
23 kwietnia 997 r. w okolicach Cholina zginął zabity przez wieśniaka,
którego brat zginął w walce z Polakami. Ciało Wojciecha nabył Chrobry
na wagę złota i pochował w Gnieźnie, wykorzystując tę śmierć do
wzmocnienia swojej pozycji na arenie międzynarodowej. Najpóźniej w
999r. Wojciech został uznany świętym.
Bolesław II zmarł w 999 r. Gdy panował Bolesław III; Chrobry
definitywnie zajął Małopolskę, Śląsk i Morawy. W 1002 panujący zaledwie
od trzech lat władca zostaje wypędzony z kraju. Bracia Bolesława
Jaromir i Oldrzych (Udalryk) uciekli na dwór Henryka III. W latach
1002-1003 panował wprowadzony na tron przez Polaków Włodziwój
(Vladivoj). Jedyne czym zapisał się do czeskiej historii to niesamowite
wręcz pijaństwo. Gdy zapił się na śmierć na tron na krótko wstąpił
Jaromir, wygnany przez Polaków. Polacy pomogli objąć włądzę ponownie
Bolesławowi III Rudemu. Okrutna polityka, w tym wymordowanie rodu
wielmożów nie było na rękę Chrobremu. Zaprosił Bolesława na obrady do
Krakowa, gdzie kazał go uwięzić i wyłupać mu oczy. Sam wyprawił się w
1003 nad Wełtawę przejmując tam władzę. Idea państwa Słowian Chrobrego
nie mogła doczekać się realizacji. Zachowanie polskich załóg i
uwarunkowania wewnętrzne powodowały niepokoje w Czechach. Bunt ludności
i równoczesny najazd króla niemieckiego - Henryka II zmusił Polaków do
wycofania się. Polacy utrzymali Morawy.
Kolejne trzydzieści lat w dziejach Czech są czasem chaosu, bratobójczej
walki o władzę, wykorzystywanej przez Niemców. Jaromir - eunuch panował
do 1012 roku, kiedy został wypędzony przez Oldrzycha. Oldrzych odzyskał
Morawy i przekazał je pod władanie swemu synowi Brzetysławowi. W 1033
uwięziony przez króla niemieckiego i cesarza rzymskiego Konrada II. Po
raz trzeci na tron wstępuje Jaromir. Efemeryczne panowanie skończyło
się w 1034 r. Na rok wrócił do władzy Oldrzych; Jaromira uwięził i
oślepił.
Syl Oldrzycha - Brzetysław I rozpoczął swe rządy w 1035 r. Niebywałą
okazję do wykazania się dała mu sytuacja wewnętrzna w pogrążonej
anarchią Polsce, gdzie Mazowszem władał Masław a krajem ogarniętym
powstaniem ludowym domniemany Bolesław Zapomniany. W 1038 nastąpił
katastrofalny dla Polski najazd łupieżczy. Z Gniezna wojownicy czescy
wykradli zwłoki św. Wojciecha, splądrowali grobowiec Mieszka I i
zniszczyli budowla sakralne w Poznaniu, nie oparł im się także zamek na
wyspie Jeziora Lednickeigo. Oderwano od Polski Śląsk, ponadto liczni
rzemieślnicy zostali przesiedleni do Czech. Brzetysław ekspandował na
ziemie niemieckie, co było przyczyną wojny z Henrykiem III w 1040 r.
Książę czeki rozstrzygnął na swoją korzyść bitwę w pobliżu Domaźlic.
Henryk III podjął następnego roku ogromną kontrofensywę zmuszając swego
przeciwnika do ukorzenia się wobec niego. W 1050 r. Kazimierz
Odnowiciel najeżdża Śląsk. Po pertraktacjach region ten wraca do
Polski, Odnowiciel musi przy tym opłacać coroczny trybut, ustalony na
zjeździe w Kwedlinburgu. Ostatnią decyzją Brzetysława było wprowadzenie
w 1054 r. zasady senioratu zapewniającej tron najstarszemu
Przemyślidzie. Umiera rok później.
Przez następne sześć lat rządzi syn Brzetysława - Spitygniew II .
Utrzymywał jedność państwa, uwięził trzystu morawskich wielmożów. W
latach 1055-1077 wypędził mnichów obrządku słowiańskiego. Mnisi odeszli
na Węgry. Zdołał jeszcze odeprzeć najazd Bolesława Śmiałego, bynajmniej
nie ze względu na swoją siłę a lekkomyślność najeźdźcy.
Przełom nastąpił gdy do władzy doszedł brat Spitygniewa II Wratysław II
z rodu Przemyślidów. Od swego ojca Brzetysława dostał wcześniej we
władanie część Moraw, skąd w 1056 r. wypędził go Spitygniew II. Po
powrocie w 1058 r. znów otrzymał swoją część ziemi ołomunieckiej. Gdy
został księciem władzę na Morawach rozdzielił między swych braci -
Konrada I Brneńskiego i Otto Ołomunieckiego. W 1063 r. odnowił
biskupstwo ołomunieckie. Przeciwko temu protestował jego brat
Jaromir-Gebhart. Dwadzieścia dwa lata później biskupstwo to
zlikwidowano. Do klasztoru sazawskiego zaprosił znów mnichów liturgii
słowiańskiej, sam zresztą Wratysław wspierał obrządek słowiański i był
zainteresowany poszerzeniem jego wpływów. Największym sukcesem władcy
była polityka w czasie konfliktu o inwestyturę, kiedy poparł cesarza
Henryka IV, udzielał mu w tym czasie schronienia, a w latach 1081-84
jego wojsko wpierało Niemców w najazdach Henryka na Rzym. W nagrodę za
to cesarz koronował go w 1085 roku w Moguncji na króla Czech i Polski,
przy czym koronacja dotyczyła tylko osoby Wratysława tzn. nie była
dziedziczna. W sprawach polskich inspirował wygnanie kontrowersyjnego
charakterem, lecz genialnego indywidualisty - Bolesława Śmiałego.
Następca Śmiałego - Władysław Herman zachowywał się jakby mu nie
zależało na południowej Polsce i niektórzy historycy twierdzą, że
Wratysław II opanował całą Małopolskę. Od Henryka IV dostał ponadto
tytuł margrabiego Łużyc i Bawarii Wschodniej (bavorská vychodní marka).
W polityce wojennej nie odnosił sukcesów. Do Czech przyłączono
Budziszyn i Zgorzelec, jednak nie udało się opanować trwale Miśnii i
Austrii. Powtórna koronacja uroczyście odbyła się 15 czerwca 1086 r. w
bazylice św. Wita na Zamku Praskim. W 1088 r. ponownie odnowił
biskupstwo ołomunieckie. Zmarł 14 stycznia 1092 r.
Chwilowo tron czeski objął Konrad I Brneński. W tym samym roku 1092
rozpoczął długie na 8 lat władanie Brzetysław II syn Wratysława II.
Jego polityka kierowała się ku zdobywaniu terenów polskich -
szczególnie Śląska. Polacy za to przenikali na Morawy. Polityce tej
sprzyjała słabość księcia Władysława Hermana, który odnowił w osobnej
umowie przepis o płaceniu trybutu Czechom. W Czechach likwidowano
resztki pogaństwa, sporadycznie pojawiały się wystąpienia antyżydowskie.
Panujący od 1101 do 1107 Borzywój II wiódł boje o polski tron. Obalony
przy pomocy Bolesława Krzywoustego i węgierskiego Kolomana. Do władzy
dochodzi Świętopełk. Ujmując się za bratem Kolomana - Almusem wygnanym
z Węgier. Wspólne z Henrykiem V najazdy kończą się niepowodzeniem.
Świętopełk wraz z Henrykiem próbują powetować sobie niepowodzenie na
Polsce najeżdżając ją w 1109 roku, pod pozorem obrony praw Zbigniewa.
Po bohaterskiej obronie Głogowa wojska najeźdźców podjęły odwrót,
podczas którego zostały zaatakowane pod Wrocławiem na Psim Polu ,
nazwanym tak od zbezczeszczenia zwłok nieprzyjaciół przez psy.
Świętopełk zginął podczas odwrotu, a w 1110 Bolesław Krzywousty dokonał
odwetowego wypadu na Czechy. Polska przestała im płacić trybut ze
Śląska.
Do 1125 panowali na zmianę Włądysław I, Borzywój II i znów Władysław I.
Jedynym wartym odnotowania wydarzeniem tego okresu jest śmierć
kronikarza Kosmasa w 1125 r. . Dziesięć lat wcześniej w Nysie odbywa
się zjazd Krzywoustego z książetami czeskimi, zakończony podpisaniem
pokoju. Czechy ogarnia chaos. Dojście do władzy Sobiesława I
stabilizuje sytuację. Panujący od 1125 roku zmusił Polaków do płacenia
trybutu ze Śląska a w 1126 roku pokonał króla niemieckiego Lotara pod
Chlumcem w Rudawach. Polskę wtedy zaczęły nękać niepowodzenia, więc nie
stanowiła już zagrożenia. Sobiesławowi udało się rozwiązać problemy
wewnętrzne.
Po śmierci Sobiesława I władza przechodzi w ręce Władysława II
(1140-1172). Na początku swego panowania stłumił w 1142 r. powstanie
części wielmożów i Przemyślidów domagających się wprowadzenia na tron
Konrada II Znojemskiego. Na tronie utrzymywał się dzięki wydatnej
pomocy władców niemieckich, przez co zmuszony był w późniejszym okresie
wspomagać ich w wyprawach na rozbitą wewnętrznie Polskę organizowanych
pod pozorem obrony praw Władysława Wygnańca i jego synów a także
uczestniczyć w drugiej wyprawie krzyżowej oraz wspomagać oblężenie
Rzymu Fryderyka Barbarossy. Za obietnicę pomocy w wyprawie na Rzym
zyskał w 1158 r. od Fryderyka I koronę królewską. Jednak pod koniec
panowania nie podobała mu się coraz bardziej rosnąca zależność od
cesarza niemieckiego. Naciskany przez niemieckiego władcę abdykował w
1172 r na rzecz swego syna Bedrzycha (Fryderyk). Fryderyk Barbarossa
nie zgodził się z takim obrotem sprawy i w 1173 wprowadził na tron
Sobiesława II. Sobiesław II zwany w Czechach "selský kní�e" zasłynął
jako obrońca praw prostego ludu, starał się ograniczać pozycję
szlachty, próbował też uniezaleźnić się od Niemiec. Taka polityka nie
była na rękę ani szlachcie ani cesarzowi Fryderykowi I, który nadał
Czechy w lenno Bedrzychowi, temu samemu, co został przy cesarskiej
pomocy wypędzony w w 1173 r. Najazdem z 1178 r. Bedrzych I pozbawił
Sobiesława II władzy.
Jedenastoletnie panowanie Bedrzycha I (1178-1189) opierało się na
zależności wobec cesarza rzymskiego. Roku 1182 miały miejsce w Czechach
niepokje wewnętrzne. Szlachta obwołała księciem Konrada Otta
Znojemskiego. Cesarz rozwiązał spór tworząc niezawisłą margrabię
morawską władaną przez pretendenta do tronu. Bedrzych I urzymał się
przy władzy. W 1187 biskup praski Henryk Brzetysław zostaje księciem
rzymskim. Rok wcześniej margrabia Konrad Otto Znojemski uznał
zwierzchnictwo Bedrzycha., dzięki czemu po jego śmierci w 1189 to on
przejął władzę. Panował dwa lata. Zmarł podczas posiłkowania wyprawy
króla niemieckiego Henryka IV do Włoch. Lata 1191-1192 toefemeryczne
panowanie Wacława II. Później na tron wstępuje po raz pierwszy ale nie
ostatni Przemysł Otokar I. Szybko został zesadzony z tronu za
uczestnictwo w spisku przeciw cesarzowi rzymskiemu. Na tron wprowadzono
Henryka Bzetysława. Z wydarzeń tego okresu należy wymienić wyprawę
wojsk czesckich na Miśnię. W 1197 na krótko panuje Władysław Henryk -
syn Władysława II. Zrzeka się godności na rzecz przybywającego z
wygnania Przemysła Ottokara I i składa mu hołd jak margrabia morawski.
Drugie panowanie Przemysła cechuje konsolidacja państwa,
przezwyciężenie wewnętrznych niepokojów, wzmocnienie pozycji Cech i
częściowe uniezależnienie się od Reszy potwierdzone tzw. "Złotą Bullą
Sycylijską" z 1212 roku. Wstąpienie na tron zawdzięczał Przemysł wojnie
domowej w Niemczech i aktywnemu popieraniu w niej Filipa Hohenstaufa. W
1198 uzyskał ponadto dziedziczną koronę królewską. To wydarzenie możemy
uznać za kres czeskich wewnętrznych niepokojów. Sam tytuł królewski
uznał w 1204 roku papież Innocenty III.
W 1216 anulowano Brzetysławski kodeks starorzeszyński, a w 1226 władca
Czech wyprawił się na Austrię. Zmarł w 1230 r.
http://www.slawistyka.ath.bielsko.pl/historia/czechy01.html